تبریز به عنوان یکی از شهرهای مهم فرهنگی و هنری ایران، همواره محل تلاقی فرهنگ‌ها و هنرهای مختلف بوده است. یکی از جنبه‌های مهم فرهنگ تبریز، موسیقی و سازهای سنتی آن است. در این مقاله، به بررسی سازهای ترکی و نحوه آموزش آن‌ها در تبریز خواهیم پرداخت.
سازهای ترکی
سازهای ترکی به مجموعه‌ای از سازها اطلاق می‌شود که در موسیقی ترکیه و مناطق ترک‌نشین ایران استفاده می‌شوند. برخی از این سازها عبارتند از:
باغلاما
یک ساز زهی شبیه به لوت که با مضراب نواخته می‌شود.
ساز باغلاما در موسیقی محلی ترکی، آذری، عثمانی، کُردی، آشوری و … محبوب و دوست داشتنی است و از جایگاه ویژه و خاص برخوردار است. سازی که در تکنوازی، همنوازی و همراهی ارکستر زیاد استفاده می شود. در کلاس باغلاما هنرجو با مبانی زیر آشنا می شود.
- آشنایی با ساز باغلاما و نحوه صحیح در دست گرفتن ساز
- کوک ساز باغلاما
- نت خوانی و آشنایی با الفبای اولیه ساز باغلاما
- تکنیک های نوازندگی و اجرای آهنگ های ساده
- نوازندگی ساز باغلاما و اجرای آهنگ های تکنیکی و مشهور
- همنوازی با گروه و ارکستر
کمانچه
ساز زهی دیگری که با آرشه نواخته می‌شود و صدای خاصی دارد، **کمانچه** است. در ابتدا، استاد کمانچه به شما ساختار این ساز را معرفی کرده و مفاهیم پایه‌ای را به شما آموزش می‌دهد. سپس با مشخص کردن محل نت‌ها بر روی کمانچه، تعدادی قطعه تمرینی را برای تقویت مهارت آرشه‌کشی به شما می‌آموزد. به تدریج با نواختن قطعات مختلف موسیقی ایرانی آشنا خواهید شد و روند یادگیری کمانچه به صورت گام به گام پیش خواهد رفت.
پس از اتمام کتب مقدماتی، آموزش به سمت کتاب‌های پیشرفته و ردیف‌های مختلف سوق داده می‌شود. یادگیری کمانچه یا هر ساز دیگری نیازمند علاقه و پشتکار بسیار است. شما تنها زمانی می‌توانید به طور کامل کمانچه نوازی را یاد بگیرید که با تمام وجود به آن علاقه‌مند باشید و از صدای دلنشین این ساز لذت ببرید، به گونه‌ای که تمرین روزانه شما را خسته نکند.
آموزش کمانچه مانند سایر سازها باید تحت نظر یک استاد مجرب انجام شود. با راهنمایی‌های استاد، هنرجویان می‌توانند با تکنیک‌های صحیح آشنا شوند و به صورت اصولی در این مسیر پیش بروند.
ساز عود
ساز زهی با بدنه گلابی شکل که در موسیقی کلاسیک و سنتی ترکیه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد، **بربط** یا **عود** نام دارد. این ساز از خانواده سازهای زهی زخمه‌ای است و در خاورمیانه و کشورهای عربی شمال آفریقا رواج دارد.
به دلیل اینکه سطح این ساز از چوب ساخته شده است، در زبان عربی به آن **عود** (العود به معنای چوب) گفته می‌شود.
بربت در موسیقی ایرانی نقشی بسیار کم دارد، در حالی که عود عربی بر خلاف بربت ایرانی، یکی از اصلی‌ترین سازهای موسیقی عربی به شمار می‌رود.
ساز دف
ساز دف یکی از سازهای مهم و محبوب در موسیقی است که توجه ویژه‌ای به فیزیک بدنی نوازنده نیاز دارد. در اینجا نکات کلیدی درباره آموزش و نواختن این ساز را به صورت لیست وار برای شما ارائه می‌دهیم:
- سن مناسب برای شروع: بهترین سن برای شروع نواختن دف حدود ۹ سالگی است، زیرا در این سن بدن به اندازه کافی رشد کرده و توانایی نواختن این ساز را دارد.
- جنسیت: جنسیت نوازنده در آموزش دف اهمیت ندارد و هر کسی می‌تواند این ساز را بیاموزد.
- مناسبت فیزیکی: آموزش دف برای کودکان ریزنقش با قدرت بدنی کم و افراد سالمند با مشکلات فیزیکی (به ویژه در ناحیه دست‌ها) توصیه نمی‌شود.
- زمان مناسب برای تمرین: به دلیل صدای بلند این ساز، زمان مناسبی را برای تمرین انتخاب کنید که مزاحم دیگران نشوید.
- تنظیم زمان تمرین: زمان تمرین را مطابق با سطح نوازندگی خود انتخاب کنید و سعی کنید روزانه تمرین کنید.
- یادداشت‌برداری از تمرینات: حتماً مدت زمان تمرین خود را یادداشت کنید تا پیشرفت خود را ارزیابی کنید.
- عدم نگرانی در مورد نوسانات: اگر یک روز نتوانستید به برنامه تمرینی خود عمل کنید، نگران نباشید و اگر امکانش هست، در روز بعد آن را جبران کنید.
- نیاز به تمرین و پشتکار: با اینکه دف نیازی به کوک ندارد و نواختن آن آسان‌تر از برخی سازهای سنتی دیگر به نظر می‌رسد، اما برای رسیدن به سطوح عالی‌تر نیاز به تمرین و پشتکار فراوان دارد.
- آموزش زیر نظر استاد: توصیه می‌شود آموزش دف زیر نظر یک استاد مجرب انجام شود تا تکنیک‌های صحیح و اصولی را فرا گیرید.
این نکات می‌تواند به شما کمک کند تا در مسیر یادگیری ساز دف موفق‌تر عمل کنید.
آموزش سازهای ترکی در تبریز
آموزش سازهای ترکی در آموزشگاه‌های خصوصی تبریز از جمله آموزشگاه موسیقی نارون انجام می گیرد.
بسیاری از هنرمندان و نوازندگان محلی، آموزشگاه‌های خصوصی را راه‌اندازی کرده‌اند که در آن‌ها به آموزش سازهای ترکی می‌پردازند. این آموزشگاه‌ها معمولاً با تأکید بر تکنیک‌های سنتی و نوین، به هنرجویان آموزش می‌دهند.
