کوک ساز قوپوز

کوک ساز قوپوز (یا چوگور) در مناطق ترک‌نشین همدان معمولاً یک ساز نه‌سیمه است که از نظر ساختاری تفاوت‌هایی با نمونه‌های آذربایجانی و ترکی‌ای دارد. این ساز دارای:

• کاسه‌ای نیمه‌گلابی شکل و بزرگتر از سه‌تار

• دسته‌ای شبیه به تنبور

• معمولاً ۱۱ تا ۱۳ پرده (با امکان افزایش پرده‌های اضافی توسط نوازندگان حرفه‌ای)

• پرده اول به صورت ربع پرده (کرن) و بقیه پرده‌ها اصلی یا نیم‌پرده هست

نحوه کوک ساز قوپوز

برای کوک ساز قوپوز می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

۱. استفاده از دستگاه تیونر یا دیاپازون

• دقیق‌ترین روش با استفاده از دستگاه الکترونیکی
• نت مبدأ معمولاً لا (A) با فرکانس 440 هرتز
• چراغ سبز نشانه کوک صحیح و قرمز نشانه نیاز به تنظیم است.

برنامه Perfect Tuner یک ابزار حرفه‌ای برای کوک کردن سازهای مختلف است که با دقت بالا و کاربری آسان طراحی شده است. این برنامه از ۳۹۸ نوع کوک مختلف پشتیبانی می‌کند و مناسب برای موزیسین‌های حرفه‌ای و مبتدی است.

ویژگی‌های کلیدی:

• پشتیبانی از انواع سازها :شامل گیتار الکتریک، گیتار باس و بسیاری از سازهای دیگر.
•  تیونر هوشمند : تشخیص دقیق نت‌ها با استفاده از میکروفون دستگاه یا اتصال مستقیم (از طریق کابل رابط).
•  کتابخانه گسترده کوک‌ها : دسترسی به ۳۹۸ نوع کوک استاندارد و سفارشی برای سبک‌های مختلف موسیقی.
•  نمایش گرافیکی : رابط کاربری ساده و واضح برای مشاهده کوک در لحظه.
•  حالت‌های مختلف کوک:شامل Standard، Drop، Open Tuning و تنظیمات سفارشی.
•  قابلیت ذخیره کوک‌های دلخواه : امکان افزودن و ذخیره کوک‌های شخصی‌سازی شده.
•  مترونوم داخلی : کمک به حفظ ریتم هنگام تمرین.

چرا Perfect Tuner را انتخاب کنیم؟

• دقت بالا در تشخیص نت‌ها حتی در محیط‌های پرسر و صدا.
• مناسب برای نوازندگان همه سطوح، از مبتدی تا حرفه‌ای.
• رایگان با قابلیت‌های premium برای دسترسی به تمام کوک‌ها و امکانات پیشرفته.

📲 همین حالا Perfect Tuner را دانلود کنید و ساز خود را با بهترین کیفیت کوک نمایید!

۲. روش گوشی یا نسبی

کوک یک سیم به عنوان مرجع و تنظیم بقیه سیم‌ها نسبت به آن

۳. روش هارمونیک

استفاده از فواصل هارمونیک برای تنظیم سیم‌ها

نکات مهم در کوک کردن

• چرخاندن آرام گوشی‌ها (چند میلی‌متر در هر بار)
• فشار دادن گوشی‌ها به سمت داخل هنگام کوک برای جلوگیری از شل شدن
• توجه به عوامل محیطی مانند رطوبت و دما که بر کوک تأثیر می‌گذارند.

اهمیت تاریخی و فرهنگی قوپوز

قوپوز در فرهنگ ترک‌های همدان به عنوان ساز اصلی عاشیق‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. این ساز با قدمتی چند هزارساله، تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته و امروزه به شکل کنونی درآمده است. عدد ۹ در ساختار سنتی این ساز (۹ سیم، ۹ پرده، ۹ ترکه) از اهمیت نمادین خاصی برخوردار بوده است .

برای اطلاعات بیشتر درباره تکنیک‌های نوازندگی و مقام‌های خاص قوپوز همدان، می‌توانید به منابع تخصصی موسیقی مقامی مراجعه کنید.

کوک‌های رایج قوپوز همدان

این جدول به‌صورت خلاصه و طبقه‌بندی‌شده، انواع کوک‌های رایج و قدیمی در ساز چگور (قوپوز/باغلاما) را نمایش می‌دهد.

پرده‌بندی و تکنیک‌های نوازندگی

در نواختن مقام‌ها و نغمه‌های ترکی، پرده‌های پرکاربرد شامل پرده‌های اول، سوم، پنجم، هفتم، هشتم و دهم هستند. تکنیک‌های ویژه نوازندگی در این سبک شامل پرده‌گیری با انگشت شست بر سیم‌های واخوان (شش سیم بالا) و نواختن با سرانگشت سوم یا چهارم دست راست بر صفحه چگور است. همچنین، پرده‌گیری نزولی با دست چپ از ویژگی‌های مهم این سبک به‌شمار می‌رود که در آن از انگشت سوم برای پردهٔ لا کرن پس از پردهٔ لا و پردهٔ سل بمل پس از پردهٔ سل استفاده می‌شود.

تفاوت‌های قوپوز همدان با دیگر مناطق

قوپوز همدان از نظر کوک سیم‌ها، تعداد و فواصل پرده‌ها با نمونه‌های آذربایجانی و ترکی‌ای (مانند باغلاما، تامبورا و دیوان) تفاوت دارد. همچنین در شکل و اندازه کاسه و صفحه تفاوت‌های اندکی مشاهده می‌شود .