تعریف ساز تنبک:
ساز تنبک یک ساز موسیقی است که در کشورهای شرقی مانند ایران، ترکیه و عراق رایج است.این ساز دارای بدنه از چوب و پوستی است که بر روی آن کشیده میشود. بدنه تنبک شامل یک قسمت بالایی و یک قسمت پایینی است که با یکدیگر به وسیلهٔ چسب چوبی یا پوستهٔ حیوان به هم پیوستهاند.در قسمت بالایی تنبک، یک دستهٔ چوبی به نام “ملحق” قرار دارد که با استفاده از آن صداهای مختلف تولید میشود. سطح پوست تنبک نیز معمولاً با دست خود نوازنده تنظیم میشود تا بتواند صدای دلخواه خود را از ساز بدست آورد.تنبک اغلب به عنوان ساز همراه برای سازهای دیگر در موسیقی سنتی استفاده میشود و قادر است صداهای متنوعی را تولید کند.
تاریخچه ساز تنبک را توضیح بده:
تاریخچه ساز تنبک به قدمتهای بسیاری در مناطق شرقی مانند ایران، ترکیه و عراق بازمیگردد.اصول نواختن تنبک در ایران به دورهٔ اشکانیان (۲۵۰ ق.م) بازمیگردد و در طول سالها به شکلهای مختلفی تغییر کرده است.در قرون وسطی، تنبک به عنوان یکی از سازهای محبوب در موسیقی ایران شناخته میشد.در این دوران، تکنیکهای نواختن تنبک به شکل کتابها و منابع مختلفی منتقل میشد.در قرن ۱۸، تنبک به عنوان ساز اصلی در موسیقی کلاسیک ایران شناخته شد و هنرمندان بزرگی مانند میرزا عبدالله و آقا حسین قولی نوازندهٔ حرفهای تنبک بودند.تنبک به عنوان یکی از سازهای مهم در موسیقی سنتی ایران و جهان در قرن ۲۰ شناخته شد.هنرمندانی مانند علی اکبر مشرفی و حسین تهرانی نوازندهٔ ماهر تنبک بودند و تکنیکهای نواختن آن را به سطح بالایی رساندند.امروزه، تنبک همچنان یکی از سازهای مهم در موسیقی سنتی ایران، ترکیه و عراق است.هنرمندان بسیاری در این مناطق از تکنیکهای نواختن تنبک استفاده میکنند و با استفاده از این ساز، صداهای متنوع و زیبایی را تولید میکنند.
انواع تنبک:
- عربی: این نوع ساز در مناطق عربی مانند عراق و سوریه استفاده میشود و دارای صدای بلند و قوی است.
- ایرانی: این نوع تنبک در ایران استفاده میشود و دارای صدای زنده و پرتنوع است. تنبک ایرانی به دو نوع “تنبک کوچک” (تنبک زنجیرهای) و “تنبک بزرگ” (تنبک عرفانی) تقسیم میشود.
- ترکی: این نوع ساز در ترکیه و مناطق کردستان استفاده میشود و دارای صدای غنی و عمیق است.
- هندی: این نوع تنبک در هند استفاده میشود و دارای طرحها و زیورآلات زیبا است.
- افغانی: این نوع ساز در افغانستان استفاده میشود و دارای صدای قوی و تمیز است.
- آذربایجانی: این نوع تنبک در مناطق آذربایجان استفاده میشود و دارای صدای زنده و پرتنوع است.
نحوه نواختن ساز تنبک:
نواختن تنبک به گونهای است که ساز به طور افقی روی ران نوازنده قرار می گیرد و او دست چپ خود را در بالا و دست راست خود را در کنار راست تمبک قرار می دهد و با انگشتان،بر قسمت های مختلف (مرکز ،میان ،کنار )پوست تنبک می کوبد.از آن جا که با انگشتان روی تنبک کوبیده میشوند نوازنده تسلط بیشتری دارد و قادر است بر روی تمبک ریزه کاری و شیرین کاری های فراوان اعمال کند ،می توان از این ویژگی این ساز به منظور تکنوازی بهره برد.همنوازی کردن در تمبک فقط همراهی ساز یا آواز و تامین و نگهداری ضرب موسیقی است .
همچنین، در هر کشور و منطقه ممکن است انواع گوناگون و متفاوتی از تنبک وجود داشته باشد که به سنت و فرهنگ هر منطقه بستگی دارد و نحوهی نواختن و صدای هرنوع نیز ممکن است متفاوت باشد.